Kinshasa – Umuyobozi w’Ishami rya Loni rishinzwe ubutabazi muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC), Bruno Lemarquis, yasabye abayobozi ba Leta ya Congo n’abaturage guhagarika imvugo z’urwango n’amagambo ashingiye ku moko arimo kwiyongera cyane, mu Burasirazuba bw’igihugu.
Mu butumwa yashyize ku mbuga nkoranyambaga, yagize ati: “Imvugo z’urwango zitera intambara zishingiye ku kutizerana hagati y’amoko. Zikwiye guhagarikwa vuba na bwangu.”
Mu Ntara ya Kivu hakomeje kumvikana amagambo arimo gusebanya no kwibasira Abanyekongo bavuga Ikinyarwanda, bakunze kwitirirwa “Abanyarwanda”. Loni n’imiryango mpuzamahanga irengera uburenganzira bwa muntu baravuga ko ibi bikorwa bishobora kongera gufungura inzira y’ivanguramoko n’urugomo nk’urwo akarere kabayemo mu myaka yashize.
Michelle Bachelet na Alice Nderitu, bahagarariye Loni mu kurwanya jenoside, bagaragaje impungenge z’uko hari abategetsi ndetse n’abanyapolitiki barimo gukwirakwiza urwango rutiza umurindi ubushyamirane, bagashishikariza abaturage kwirukana cyangwa kwibasira bagenzi babo bavuga Ikinyarwanda.
“Kwibasira itsinda ry’abantu kubera inkomoko, ururimi cyangwa ubwoko ni ukurenga ku ndangagaciro z’ubumwe, amahoro n’uburenganzira bwa muntu,” bavuze mu itangazo.
Imvugo zishingiye ku moko, nk’uko Loni ibivuga, zibuza igihugu amahoro, zisenya icyizere cy’abaturage mu nzego, zinatuma amacakubiri arushaho kwiyongera. Zituma abaturage batinya gusangira umurimo, uburezi, ubuvuzi n’ibindi byangombwa by’igihugu, bityo iterambere rikadindira.
“Uko umuntu avuga bituma habaho ituze cyangwa akaduruvayo. Imvugo z’urwango zitwika imiryango, zinazambya umubano n’ibihugu by’abaturanyi,” Lemarquis yabisobanuye atyo.
Ibi bibazo bimaze no kugira ingaruka ku mubano wa Congo n’u Rwanda, aho Leta ya RDC yakunze gushinja u Rwanda gushyigikira M23 ibintu u Rwanda rwakomeje guhakana. Ibi byakurikiwe no kwibasira Abatutsi n’Abanyekongo bavuga Ikinyarwanda, aho hari abatangiye gufatwa nk’abanzi b’igihugu.
Perezida wa Repubulika y’u Rwanda, Paul Kagame, aherutse kugaragaza impungenge z’iyo mvugo y’urwango, avuga ko “nta gihugu kigira abaturage benshi batishimiwe n’ubuyobozi bwacyo, ngo habeho amahoro”.
Umuryango w’Abibumbye usanga amahoro arambye muri RDC azagerwaho ari uko abaturage n’abayobozi bihaye intego yo kubaka igihugu gifite ubumwe, aho buri wese afite agaciro, aho umuntu atabazwa inkomoko ye, ururimi cyangwa ubwoko.
Bruno Lemarquis ati:
“Guhagarika imvugo z’urwango ni intambwe ya mbere yo gutangiza urugendo rw’amahoro. Twese dufite uruhare mu kubaka RDC y’ejo hazaza, idafite urwango, idafite ivangura.”